ریاست دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر : برگزاری این همایش در جزیره کیش به عنوان یکی از نمادهای دریامحوری کشور و با حضور فعالان عرصه دریا، قابلیت تدوین سیاستهای میان مدت و بلند مدت دریایی کشور را بر پایه اصول پژوهشی فراهم میآورد.
مسعود صدری نسب دانشیار فیزیک دریا ، علاوه بر تدریس، از سال 89 تا کنون ریاست دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر را عهده دار است. افزون بر دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، در سالیان گذشته، در مناصبی نظیر ریاست هیأت مدیره انجمن علمی اقیانوسشناسی ایران و همچنین ریاست هیأت مدیره دانشگاه ها و مراکز ساحلی کشور حضور داشته است. البته به دلیل علاقه به مقوله آموزش و پژوهش آکادمیک، اشتغال به مناصب مدیریتی- اجرایی نتوانسته به مانعی جدی در پرداختن به وظیفه آکادمیک وی بدل گردد.
در ادامه توجه شما را به گفتگوی اختصاصی مارین نیوز با دکتر صدری جلب می کنیم که به بهانه هفدهمین همایش و نمایشگاه دریایی کیش ترتیب داده شد و این شخصیت علمی - مدیریتی - اجرایی به بیان نقطه نظرات خود حول مسائل مختلف دریایی پرداخت.
1- وضعیت علمی کشور را در حوزه دریا چطور ارزیابی میکنید؟ ارزيابي جنابعالي از روند فعاليتهاي موجود در حوزه آموزش و تحقيقات دريايي چيست؟
در نگاه نخست شاید استقرار مراکز علمی و مؤسسات آموزشی- پژوهشی فعال در حوزه دریا و علوم وابسته در مناطق مختلف کشور از جمله استان های شمالی، استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و نهایتاً استانهای خوزستان و بوشهر، سبب کافی دانستن پرداختهای علمی کشور در حوزه دریا باشد؛ اما پاسخ بدین سؤال مستلزم آگاهی کامل و جامع از پتانسیل های آبی و نقش راهبردی پهنه های دریایی در اجرای سیاستهای کلی کشور میباشد. به بیان بهتر با توجه به وجود گستره بالای پهنههای آبی با طول بیش از 2700 کیلومتر از قبیل دریای خزر (به عنوان بزرگترین دریاچه جهان)، دریاچه ارومیه و مناطق استراتژیک و اقتصادی خلیجفارس و دریایی عمان، بدون تردید فعالیتهای علمی صورت پذیرفته در این رابطه در دهههای اخیر قابل ستایش ولی ناکافی و محدود بوده است.
به تبعیت از زیرساختهای علمی کشور در مقوله دریا محوری، فعاليتهاي موجود در حوزه آموزش و تحقيقات دريايي به ویژه در زمینه پرداخت به موقعیت و جایگاه استراتژیک پهنههای آبی از قبیل خلیجفارس و دریایی عمان و توسعه دریامحور نیز با وجود شتاب مناسب در سالهای اخیر، از قابلیت توجه بیشتری برخوردار است.
2- وضعیت ارتباط آن دانشگاه با صنعت، در حوزه دریا، به چه صورت و در چه سطحی میباشد؟
دانشگاه و صنعت را میتوان مهمترین اجزاء و چرخ دندههای حرکت سیستماتیک و توسعه هر کشور دانست. لذا هماهنگی و همکاری دوسویه میان این دو بخش میتواند موجبات توسعه پایدار کشور را فراهم آورد. از اینرو در دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر نیز ارتباط مستمر و مؤثری میان صنایع دریایی فعال در منطقه با دانشگاه و به ویژه مدیریت ارتباط با صنعت دانشگاه برقرار میباشد. در این رابطه دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر همواره سعی داشته نقش به سزایی در نیازسنجی هستههای صنعتی دریامحور فعال در منطقه ایفا نماید و از طریق پروژه های تحقیقاتی و پایان نامه های تحصیلات تکمیلی صورت گرفته در دانشگاه، پاسخهای مناسبی در جهت رفع نیازهای مذکور ارائه نماید.
3- بویژه در یک سال گذشته، آیا شاهد توجه لازم به این حوزه از سوی وزارت علوم، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سایر مراکز ذیربط بودهایم؟
یقیناً نهادهای متولی فعایتهای علمی در کشور اقدامات درخوری را در حوزه دریا و توجه به افزایش بهره وری دریایی کشور انجام دادهاند اما بدون تردید اقدامات صورت پذیرفته هم در زمینه سیاستگذاری و هم در زمینه اجراء، هیچ گونه تناسبی با پتانسیلهای موجود در این حوزه در کشور نداشته است. باید این مهم را نیز خاطر نشان کنم که ضعف و کاستی موجود در باب توجه به توسعه دریامحور محدود به بازه زمانی مشخص و دولت خاصی نیست و مهمترین ضعف در این رابطه ناشی از عدم سیاست گذاری منسجم و یکپارچه در پرداختن به ظرفیت های دریایی ایران زمین است. البته در دو سال اخیر نهادهایی نظیر شورای عالی راهبردی فرهنگ دریا سالاری مناطق آزاد کشور، عزم و اهتمام جدی در راستای نهادینه سازی توسعه دریامحور نشان دادهاند که امیدوارم پایدار و مستمر باشد.
4- مهمترين چالشها و کمبودهايي كه در حال حاضر در بخش آموزش و تحقيقات دريايي وجود دارد، چيست و در جهت رفع آنها، چه اقداماتي ميتواند صورت گیرد؟
همانگونه که در موارد پیشین نیز اشاره نمودم، مهمترین کمبود موجود در رابطه با مقوله آموزش و تحقیقات دریایی در کشور را میتوان عدم تناسب پتانسیل های دریایی کشور با مراکز علمی-تحقیقاتی فعال در این حوزه دانست. علاوه براین، اصرار بر مباحث و موضوعات محدود در آموزش و پژوهشهای صورت گرفته در کشور و بی رغبتی به گشودن باب پژوهش در موضوعات نوین دریامحور یکی دیگر از کاستی های موجود در این زمینه است. البته کمبود تجهیزات آزمایشگاهی به روز و همچنین نبود امکانات پیمایشی همچون شناورهای تحقیقاتی نیز معضلی بزرگ و مانعی جدی در راستای گسترش پروژه های تحقیقاتی کاربردی در گستره های دریایی کشور به شمار می روند.
5- مهمترين دستاوردها و پروژههاي دریایی آن دانشگاه طي سال گذشته، چه مواردي بوده است و نیز از چه امکانات و تجهیزات پژوهشی و تحقیقاتی برخوردار هستید؟
همواره تلاش بنده و سایر همکاران گرانقدرم در دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر در این جهت بوده که دانشگاه از منظر تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی، از جایگاه مناسبی جهت جذب دانشجویان، اساتید و سایر پژوهشگران برخوردار باشد و به توفیق خداوند نیز تلاش مجموعه در این رابطه موجب شده که مراکز آزمایشگاهی و مطالعاتی در بسیاری از رشته های دایر در دانشگاه از تجهیزات قابل قبولی برخوردار باشند. در این رابطه می توان به آزمایشگاه های زیستشناسی دريا، شیمی دریا، بیوتکنولوژی و آزمايشگاه فيزيك دريا اشاره نمود. همچنین آزمايشگاه علوم و مهندسي آب دانشگاه نیز یکی از آزمایشگاههای مجهز در سطح استان است که موفق به دریافت گواهی نامه آزمایشگاه معتمد سازمان حفاظت محیط زیست کشور گردیده است و قادر به انجام انواع آزمایشات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی مورد تقاضای صنایع جهت ارائه به آن سازمان و یا انجام ممیزی جهت کسب گواهینامه های سیستم مدیریت زیست محیطی می باشد. افزون براین در سالهای اخیر نیز موفق به راهاندازی و تجهیز "آزمایشگاه خیس" در دانشگاه شدهایم که گام مهمی در راستای انجام مطالعات جامع به ویژه در رابطه با پایش جوامع آبزی محسوب میگردد.
از سوی دیگر، با تکیه بر تخصص اساتید و پژوهشگران و همچنین با بهرهگیری مناسب از توان آزمایشگاهی دانشگاه، طرحهای پژوهشی قابل توجهی از منظر کمیت و کیفیت با نهادهای فعال در منطقه نظیر اداره کل بندر و دریانوردی خرمشهر، منطقه آزاد اروند و... اجرا گردیدهاند. افزون براین، با عنایت به اهمیت بسط نهادهای علمی خودکفا در توسعه پایدار دریا محور، انجمن علمی اقیانوس شناسی ایران نیز با همت دانشجویان و اساتید دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر و همکاری سایر دانشگاه ها، تشکیل گردید.
6- مراكز پژوهشی و تحقیقاتی (از جمله آن دانشگاه محترم) چه فعاليتهايي براي كاربرديتر كردن پروژهها و پاياننامههاي دانشجويي و علمي داشتهاند؟
بی شک مهمترین اقدام در راستای کاربردی نمودن پژوهشها و پروژه های تحقیقاتی در دانشگاهها و مراکز علمی، آشنایی با نیازهای موجود در جوامع هدف پژوهشهای مذکور به ویژه صنایع وابسته میباشد. از اینرو در دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر نیز با نهادینه ساختن اصولی نظیر ارتباط مستمر با صنایع و نهادهای مرتبط با حوزه دریا و همچنین با تأسیس مراکز پژوهشی نظیر پژوهشکده علوم دریایی، سعی گردیده که دستاوردهای حاصل از پژوهشهای دانشگاهی و پایان نامه های دانشجویی، همواره نقش مهمی در برطرف ساختن نیازهای واقعی منطقه و کشور ایفا نمایند. همچنین گامهای مهمی در راستای ترسیم نقشه جامع پایان نامه های دانشجویی به جهت ایجاد پیوستگی مکانی-زمانی-موضوعی میان پروژههای دانشجویی در دانشگاه برداشته شده است.
7- با توجه به بیانات مقام معظم رهبری حول افزایش تمرکز جمعیتی و ایجاد مراکز جدید جمعیتی در سواحل جنوب کشور (که در قالب سیاستهای کلی جمعیت کشور ابلاغ شده است) و افزایش رویکرد دریامحور در برنامه ششم توسعه، همایش و نمایشگاه دریایی کیش چه تاثیری می تواند در پیشرفت حوزه دریا داشته باشد؟
مهمترین و شاید نخستین گام در راستای اجرایی ساختن منویات مقام معظم رهبری در راستای افزایش تمرکز و تراکم جمعیتی در سواحل جنوبی کشور، معرفی پتانسیل های دریایی کشور از یک سو و همچنین قابل لمس نمودن بهرهوری دریایی برای عامه مردم از سوی دیگر است. به بیان بهتر در صورتی که بتوان جنبه های مختلف مدنظر در توسعه دریامحور نظیر گردشگری دریایی، صنایع دریایی، صیادی، پرورش آبزیان، استحصال محصولات معدنی و مهمتر از همه امنیت دریامحور را به استماع و اطلاع مرم رساند، مسلماً اقبال عمومی در راستای میل به اسکان در نوارهای ساحلی نیز افزایش خواهد یافت.
در این راستا، استمرار قریب به دو دههای همایش صنایع دریایی که هفدمین دوره آن نیز در کیش برگزار میگردد، سهم به سزایی در جلب توجه پژوهشگران، علاقمندان، سرمایه گذاران، تولید کنندگان، اقشار دانشگاهی، مسئولین امر و به اصطلاح، خواص تصمیم ساز و تصمیم گیر در این حوزه خواهد داشت. برگزاری این همایش در جزیره کیش به عنوان یکی از نمادهای دریامحوری کشور و با حضور فعالان عرصه دریا، قابلیت تدوین سیاستهای میان مدت و بلند مدت دریایی کشور را بر پایه اصول پژوهشی فراهم میآورد.
8- نحوه مشاركت و تعامل استادان دانشگاه و اعضاي هيأتهاي علمي در فعاليتهاي انجمن بويژه كميته علمي همايش و نشريات علمي-پژوهشي را چگونه میبینید و آیا انجمن توانسته بستر لازم برای جلب مشارکت دانشگاهیان را فراهم سازد؟
مسلماً انجمن مهندسی دریایی ایران در حدود دو دهه فعالیت علمی، آموزشی و پژوهشی توانسته سهم عمده ای در تمرکز متخصصین و فعالان عرصه دریا به ویژه در زمینه صنایع دریایی به خود اختصاص دهد و با اجرای مستمر فعالیتهایی از قبیل برگزاری همایش ها و کنفرانسهای متعدد، برگزاری کارگاههای آموزشی و تربیت نیروی متخصص جوان و همچنین پيگيري مسائل و امور مرتبط با صنايع دريايي در دستگاههاي اجرايي و قانونگذاري کشور، گام های مهمی را در راستای دریانگری و به تبع آن دریامحوری در بهره گیری از پتانسیل های طبیعی کشور بردارد. افزون براین، از نظر بنده الگوی اجرایی در انجمن در رابطه با مشارکت فعال اساتید و مدرسان دانشگاهی در زمینه انتشار نشریات علمی و همچنین برگزاری همایش ها، به گونه ای است که موجبات جذب حداکثری و پیشگیری از انحصارطلبی را فراهم آورده است که این امر قابل تقدیر می باشد.
البته گسترش فعالیت های انجمن مهندسی دریایی ایران چه در قالب همایش ها و چه در قالب کارگاه های آموزشی و سمینارهای موضوعی در نواحی غیردریایی کشور به عنوان جوامع هدف و تحریک پذیر در زمینه توسعه پایدار دریامحور نیز می تواند سبب افزایش قابل توجه پتانسیلهای انسانی در این حوزه گردد که انشاا... در دوره های آتی مدنظر قرار گیرد. همچنین در رابطه با برگزرای همایشهای آتی میتوان با تقسیم کمیته های علمی مختلف همایش در دانشگاه ها و مراکز علمی سراسر کشور، دامنه اطلاع رسانی و به تبع آن شرکت در این گردهمایی ها را دوچندان نمود.